Kelebek güvercin, güvercin ırkları içinde Anadolu'ya özgü bir ırktır. Ülkemizde aynı isimle tanınmış olan tek ırktır. Çünkü güvercinlerde çoğu ırklar farklı yörelerden değişik isimlerle tanınır. Ülkemizde taklacı güvercinden sonra en fazla bilinen güvercin ırkıdır. Kökeni konusunda fazla bilgi bulunmamasına rağmen, dönek, vuta, Makedonya döneği gibi dalıcı güvercinlerin köken ırkı olduğu konusunda görüşler bulunmaktadır.
Kelebek güvercin dönekten boyut olarak daha küçük, fakat duruşu daha dik olduğundan yüksek yapıdadır. Vücut yapısı genel olarak uçucu kuşlar gibi geniş göğüslü, ayakları ise kısadır. Kuyruğu ters V görünümünde olup, çoğunlukla 14 telekten oluşur. Telek sayısı 12'den fazla olan kuyruklu ırklardaki gibi kuyruk üstü yağ bezesi bulunmaz.
Kelebek güvercinlerin fiziksel özellikleri nelerdir?
Bu güvercinlerde kanatlar her zaman kuyruğun üzerinde taşınmaktadır. Uçuş zamanında döneğin sivrimsi olan kanatlarına göre, kelebek güvercinde kanat uçları yuvarlak gibi olur. Gagası orta uzunlukta olan kuşların kafa yapısı, dönekle kıyaslandığında daha köşeli yapıdadır. Kelebeklerde boyun döneklere göre daha belirgin olur. Göz renkleri siyah ya da yeşilimsi sarı gibi açık renkte olabilir. Bazı kuşlarda ise bir göz siyah olur, diğeri açık renkte olabilir. Bazen de göz renginin yarısı açık renkli olabilir. Ayaklar ise her zaman paçalı olur. Parmakları kısa paça örter.
Bu güvercin ırkında tüy rengi de yetiştirildiği yere göre bariz olarak değişir.
Ancak genellikle alaca renkli olan kuşlarda düz renkler olabilir. Ülkemizde bu ırktan olan güvercinlere renk harmonisine oldukça önem verilir. Kafası ve kuyruk renkli olan, diğer alanları beyaz renk olanlar, renklerine uygun şekilde kara kafa kara kuyruk, altınbaş, mavi kafa mavi kuyruk gibi isimlerle anılır. Bu renk saf olarak yetiştirilemez. Kafa ve kuyruk renkli olan bir çift kuştan, düz renkte beyaz yavrular elde edilebilir. Düz renkli ve beyaz çift kuştan ise kafa ve kuyruk renkli olan yavrular üretilebilir. Düz renkli olan kuşlardan ise kendi aralarında çiftleştirildiğinde düz renkte yavrular elde edilebilir. Sadece kuyruğu renkli olanlara da sıkça rastlanır. Kuyruğu renkli olanlarda ise genellikle ensede leke ya da gaganın başlangıcında bıyık denilen renkli çizgiler ya da gaganın altında sakal denilen büyük bir leke olur.
Kelebek güvercinler solo uçucu olarak bilinir. Kalabalık şekilde uçurulduklarında karışık şekilde uçarlar. Bunlar altlarında uçanlara göre kendilerini yönlendirmektedir. Uçma süreleri ise yaptıkları antrenmana göre yarım saat ile iki saat arasında olur. İlk uçmaya başladıklarında hızlı bir şekilde yükselirler. Çok yüksekte döneklere göre daha uzun süre kalırlar. Bazen gözden bile kaybolurlar. Kelebeklere aşağıda kuş gösterdiklerinde hemen spiral şekilde dönerek yere inerler. Dönüşleri dönek kuşlar gibi pervane gibi ve yüksek devirli olmaz. Bunu kendilerine havada gösterirler. Takla da atmalarına rağmen, bu arzu edilmeyen bir özelliktir. Yerde olduklarında aynı tavuklar gibi olurlar. Kendi başlarına yerden zor kalkarlar.
